e-Ticaret dünyasında hangi iş modeli daha kârlı: pazar yerleri mi yoksa kendi web siteniz üzerindensatış yapmak mı? Bu tercih ülkeden ülkeye değişse de, küresel ölçekte net bir kazanan var: Pazar Yerleri (Marketplaces).
Pazar Yeri vs. Kendi Web Siteniz: En Başarılı İş Modeli Hangisi?
Son yıllarda küresel e-ticaret gelirlerinin büyük kısmı pazar yerlerinden geliyor. 2024 yılı verilerine göre, dünya çağında e-ticaret gelirlerinin ortalama %72’si pazar yerlerinden elde edilirken, sadece %28’i firmaların kendi online mağazalarından elde edildi. Datalytix360 öngörüleri de bu farkın önümüzdeki yıllarda pazar yerlerinde pozitif bir artış ile devam edeceği yönünde.
Her iki model de son üç yılda çeşitli problemler ve avantajlar yaşadı. Özellikle COVID-19 döneminde her iki kategoride de güçlü bir büyüme gözlendi. Örneğin 2021 yılında, pazar yerlerinin gelirlerinde %22, online mağazalarda ise %20 büyüme yaşandı. Bununla birlikte bu iki model arasındaki büyüme farkı 2022’de %4, 2023’te %7 ve geçen yıl %6’ya çıkarak pazar yerlerinin avantajlı olduğu bir noktaya doğru evrildi.
Avantaj Nasıl Değiştir?
Cevap çok basit : ölçeklenebilirlik, verimlilik ve kârlılık. Pazar yerleri, ürünlerin sahibi olmadığı için (ürünler üçüncü taraf satıcılara ait), daha az risk ve maliyetle çalışırlar. Ayrıca her yeni satıcı, kendi stoğunu ve çoğu zaman kendi müşteri kitlesini pazar yerlerine getirir; bu da platformun hızlı ölçeklenmesini sağlar. Platformun esas odak noktası komisyonlar, listeleme ücretleri, reklam gelirleri ve abonelikler olur.
Pazar Yerlerinin En Güçlü Olduğu Bölgeler
Pazar yeri modellerinin açık ara lider olduğu bölgeler: Asya ve Güney & Orta Amerika. 2024 yılında bu bölgelerdeki e-ticaret gelirlerinin sırasıyla %97’si ve %96’sı pazar yerlerinden gelmeye başladı. Bu oranlara baktığımızda küresel pazarda %72’lik ortalamanın çok üzerinde olduğunu görüyoruz.
Bu bölgelerde pazar yeri oyuncularının etkinliği çok daha belirgin: Asya’da Alibaba, PDD Holdings, ByteDance ve JD.com gibi devler, Pinduoduo, Douyin ve Taobao gibi platformlarla pazar yerlerini domine ediyor. Güney ve Orta Amerika’da ise MercadoLibre, Magalu, Amazon ve Shopee gibi oyuncular, online alışverişin henüz tam gelişmediği bu pazarlarda güçlü lojistik yapıları ve marka güveniyle öne çıkıyorlar.
Batı’da Karışık Bir Tercih Yapısı Var
Batı dünyasında ise daha dengeye yakın bir dağılım söz konusu.
- Kuzey Amerika’da e-ticaret gelirlerinin %54’ü online mağazalardan, %46’sı pazar yerlerinden geliyor.
- Avrupa’da bu oran %53 online mağazalar, %47 pazar yerleri şeklinde.
Asya veya Güney Amerika’ya kıyasla Batılı tüketiciler, genellikle Apple.com, Backmarket.com ve Shein.com gibi bağımsız markalara daha fazla güven duyuyor. Aynı zamanda Batı’da lojistik altyapılar daha gelişmiş olduğu için bireysel mağazalarla da verimli satış yapılabiliyor.
Genel olarak bakıldığında, e-ticaret iş modelleri bölgesel kültür, politika ve fiziksel koşullar gibi birçok etkene göre şekilleniyor. Her pazarın kendine has dinamikleri olduğu için “tek bir doğru model” yok – ama küresel düzeyde pazar yerleri, hız, düşük maliyet ve ölçeklenebilirlik avantajları sayesinde ön plana çıkıyor.